پشتیبانی از صادرات محصولات ایرانی
مالک سعیدی*
معاونت علمی و فناوری برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان اقدام به بررسی مشکلات و ضعفهای موجود بر سر راه کسب‌وکار بینالملل این شرکت‌ها و حمایت از آنها برای ورود به بازارهای بین‌المللی اقداماتی کرده است.
در این مسیر تلاش شده است که با مدل مشارکت دولت و بخش خصوصی، حمایتهای مشروط، زمان‌دار و هدفمند ایجاد زیرساخت‌های لازم برای تسهیل فرآیند صادرات و کسب‌وکار بین‌المللی شرکت‌های دانش‌بنیان اعمال شد. توانمندسازی، پشتیبان‌سازی و تامین مالی صادراتی شرکت‌های دانش‌بنیان اجزای تشکیل دهنده این نقشه راه هستند.
ایجاد و توسعه بسترهای لازم برای اقتصاد دانش‌بنیان یکی از اهداف محوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است که از طریق برنامه‌های مختلفی دنبال می‌شود. تسهیل در زمینه‌های صادرات محصولات دانش‌بنیان، تبادل فناوری و توسعه بازار آنها از جمله این برنامه‌ها است که با ایجاد کریدور توسعه صادرات و تبادل فناوری در سال ۹۳ شکل منسجم‌تری به خود گرفته است.
کریدور توسعه صادرات و تبادل فناوری مجموعه‌ای است که با حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان توانمند و دارای پتانسیل صادراتی، صادرات محصولات با فناوری بالا را تسهیل می‌کند. ارایه خدمات مشاوره و آموزش، تهیه ابزارهای تبلیغاتی، اخذ گواهینامه‌ها و مجوزهای بین‌المللی و حضور در نمایشگاه‌های معتبر خارجی با حمایتهای مالی، بخشی از این خدمات است که از طریق کارگزاران توسعه صادرات و تبادل فناوری کریدور ارائه می‌شود.
شرکت‌های دانش‌بنیان برای ورود به بازارهای بین‌المللی نیازمند سپری کردن یک دوره رشد و بین‌المللی شدن هستند تا به بنگاه‌های حرفه‌ای و آماده برای صادرات و تعاملات بین‌المللی تبدیل شوند. لذا کریدور صادرات به منظور شناخت بهتر از نقاط ضعف شرکت‌ها و رسیدن به یک برنامه توانمندسازی برای هر شرکت، میزان بلوغ صادراتی شرکت‌ها را بر مبنای مدل‌های ارزیابی آمادگی صادراتی ارزیابی می‌کند. شرکت‌ها برای اخذ هر کدام از خدمات و حمایتهای آتی، باید این ارزیابی را پشت سر بگذارند.
در فرآیند ارزیابی آمادگی صادراتی شرکت‌ها، مواردی مانند «ارزیابی سازمانی و ساختاری شرکت»، «ارزیابی توانمندی‌های بازرگانی بین‌المللی»، «ارزیابی طراحی صنعتی محصول» و «ارزیابی فنی و استاندارد محصول» مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرند.
اقدامات در راستای پشتیبان‌سازی توسعه صادرات شرکت‌های دانش‌بنیان از دیگر اقداماتی است که توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری صورت می‌گیرد. تشکل‌ها و واسطه‌‌های صادراتی با هدف توسعه صادرات محصولات شرکت‌های کوچک و متوسطی که امکان سرمایه‌‌گذاری در ایجاد دپارتمان و یا واحد مستقل بازرگانی بین‌المللی ندارند در حوزه‌های تخصصی ایجاد می‌شوند. این مهم در حوزه صنایع دانش‌بنیان که اغلب آنها را شرکت‌های کوچک و متوسط در بر می‌گیرد نیز صادق است
شرکت‌های مدیریت صادرات محصولات دانش‌بنیان یکی از اجزای این طرح هستند، در واقع شرکت مدیریت صادرات تشکیلاتی است که به عنوان بخش صادرات خارج از محل شرکت عمل می‌کند. این نهاد محصولات و خدمات را به خریداران خارجی معرفی کرده و از طرف شرکت تولید کننده به دنبال تجارت می‌رود. کاملاً مستقل است و به عنوان یک دپارتمان فروش صادرات برای صادرکنندگانی که قدرت رقابت ندارند عمل می‌کند.
پایگاههای صادراتی محصولات دانش‌بنیان هم هستند که این پایگاه‌ها مکان بازرگانی و اقتصادی هستند که توسط تشکل‌های صادراتی یا خصوصی در کشورهای هدف ایجاد می‌شوند و با استفاده از نیروهای متخصص بومی یا غیربومی خدمات تجاری لازم برای تسهیل و پشتیبانی از روند صادرات محصولات ایرانی در کلیه موارد از قبیل تحقیقاتی، مشاور‌ه‌‌ای، سرمایه‌‌گذاری، برنامه‌‌ریزی و تاسیس دفاتر تجاری و سایر خدمات تجاری را فراهم می‌کند.
*رییس کریدور توسعه صادرات و تبادل فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری